با گذشت زمان و پیشرفت فناوری، مفهوم پول و تبادلات مالی نیز تغییرات فراوانی را تجربه کرده است. از روزهای اولیه تبادلات کالا تا ظهور سکه‌های طلا و نقره و از آنجا به پیشرفت ارزهای کاغذی، انسان همواره به دنبال یافتن یک واحد پولی پایدار و با اعتبار برای تسهیل تبادلات و معاملات خود بوده است. در دنیای امروز، با پیشرفت‌های فناورانه، دولت‌ها موفق شده‌اند واحدهای پولی معتبری را به عنوان پشتوانه اقتصادی خود ارائه دهند که این ارزها به عنوان “ارز فیات” شناخته می‌شوند. این ارزها، مانند دلار، یورو، یا یوان، به عنوان ارزهای ملی توسط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی صادر می‌شوند و به عنوان واحد تبادل استاندارد درون کشوری و بین‌المللی عمل می‌کنند.
اگرچه ارزهای دیجیتال به تازگی وارد صحنه مالی شده‌اند و شهرت بسیاری به دست آورده‌اند، اما هنوز هم ارزهای فیات از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. این ارزها، با تاریخچه و پشتوانه‌های سنتی، همچنان به عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزارهای مالی و تجاری جهان تلقی می‌شوند. از این رو، ارزهای فیات به عنوان پایه و مبنای اقتصادی هر کشور، همچنان در صدر ترازوی تبادلات و معاملات مالی قرار دارند. در این مقاله از صرافی ارز دیجیتال ساترکس، تلاش کرده‌ایم تا به بررسی ارز فیات، مزایا و مشکلات آن و همچنین تفاوت‌های آن با ارزهای دیجیتال بپردازیم. با ما همراه باشید تا به خوبی بدانید ارز فیات چیست و تفاوت های ارز فیات و ارز دیجیتال را درک کنید.
ارز فیات چیست؟
ارز فیات به ارزهایی اطلاق می‌شود که ارزش آنها توسط دولت یا نهادهای مرکزی کنترل می‌شود، به عنوان مثال دلار آمریکا، یورو، یا پوند استرلینگ. این ارزها بیشتر به عنوان واحدهای پول ملی کشورها استفاده می‌شوند و ارزش آنها به دلایل اقتصادی، سیاسی یا تاریخی توسط دولت‌ها تضمین می‌شود. این عبارت معمولاً برای تمایز از ارزهای دیجیتال مانند بیتکوین و اتریوم مورد استفاده قرار می‌گیرد که ارزش آنها به طور مستقل از هر نهاد مرکزی تعیین می‌شود.
تاریخچه ارز فیات و زمان به وجود آمدن آن
ارزهای فیات یا پول‌های قابل تعویض (Fiat Currency) اصطلاحی است که به ارزهایی اطلاق می‌شود که معمولاً هیچ پشتوانه‌ی مادی (مثل طلا یا نقره) ندارند. تاریخچه‌ی ارزهای فیات به دوران باستانی برمی‌گردد، اما مفهوم مدرن آنها با ظهور نظام بانکی و پول کاغذی به وجود آمد. در زمانه‌های قدیمی، پول‌های مادی مثل طلا و نقره به عنوان ارزش معتبر مورد استفاده بودند. پیدایش ارزهای کاغذی نخستین بار در چین آغاز شد. در قرن یازدهم، چین نوعی ارز کاغذی را که تحت کنترل دولت بود و ارزش آن به طلا، نقره یا ابریشم وصل می‌شد، چاپ کرد. بعدها در قرن هفدهم، برخی از کشورهای اروپایی تصمیم به استفاده از ارز فیات گرفتند، اما تلاش آنها برای ورود این ارز به بازار ناموفق بود. سرانجام پس از حدود ششصد سال، بانک استکهلم که نخستین بانک مرکزی جهان بود، شروع به انتشار ارز فیات و بی‌پشتوانه کرد که متاسفانه این پروژه نیز با شکست مواجه شد.
در نهایت، در سال 1971، رئیس‌جمهور آمریکا پول فیات را به‌صورت رسمی جایگزین استاندارد طلا کرد. این تصمیم سبب شد که ارز فیات بدون هیچ پشتوانه‌ای ایجاد شود و در سراسر دنیا رشد کند. امروزه، ارزهای فیات مانند ریال ایران، پوند انگلستان و دلار آمریکا در هر کشوری به عنوان پول رایج و معتبر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مزایا و معایب ارز فیات چیست؟
تا این قسمت از مقاله حتما به خوبی متوجه شده‌اید که ارز فیات چیست. اما ارزهای فیات، به عنوان ارزهایی که توسط دولت یا بانک مرکزی یک کشور صادر می‌شوند و اعتبار قانونی دارند، مزایا و معایبی دارند که در ادامه به برخی از این مزایا و معایب اشاره می‌کنیم:
مزایای پول فیات
1- استقرار و اعتبار:
ارزهای فیات بیشتر اعتماد جمعی را به خود جلب می‌کنند، زیرا از طرف دولت یا بانک مرکزی صادر می‌شوند و اعتبار قانونی دارند.
2- پذیرش گسترده:
اکثر افراد در یک کشور از ارز فیات خود استفاده می‌کنند و این ارزها در اکثر تعاملات اقتصادی و تجاری قابل قبولیت هستند.
3- استحکام مالی دولت:
برای دولت‌ها، ارز فیات نشانگر قدرت مالی است و به آنها اجازه می‌دهد که سیاست‌های پولی خود را بهبود بخشند و در مواقع بحران اقتصادی از آن استفاده کنند.
معایب پول های فیات
1- مخاطرات نظامی و سیاسی:
ارزهای فیات معمولاً تحت تأثیر قرارگیری مخاطرات نظامی و سیاسی قرار دارند، بنابراین ارزش آنها ممکن است در شرایطی که استحکام سیاسی کم می‌شود، کاهش یابد.
2- تورم و افزایش نرخ بهره:
بانک‌های مرکزی ممکن است از ارز فیات برای چاپ پول بیش از حد و افزایش تورم استفاده کنند. همچنین، کاهش ارزش ارز می‌تواند به افزایش نرخ بهره منجر شود.
3- محدودیت‌های تجاری:
استفاده از ارزهای فیات ممکن است در تجارت بین‌المللی محدودیت‌هایی ایجاد کند، زیرا برای تبادل با کشورهای دیگر نیاز به تبدیل ارز دارند که ممکن است هزینه و زمان بیشتری را به دنبال داشته باشد.
4- خطرات امنیتی و حفظ حریم خصوصی:
برخی ارزهای فیات، به خصوص در شکل الکترونیکی، می‌توانند به معنای افزایش خطرات امنیتی و کاهش حریم خصوصی باشند، زیرا فعالیت‌های مالی به طور دیجیتال ردپای بیشتری دارند و در معرض حملات سایبری قرار می‌گیرند.
این موارد تنها چند مزیت و معایبی از ارزهای فیات هستند و ممکن است موارد دیگری نیز وجود داشته باشد که بسته به شرایط مختلف اقتصادی و سیاسی هر کشور، نقش بزرگی ایفا می‌کنند. در ادامه به بررسی تفاوت ارز فیات یا ارز دیجیتال می‌پردازیم.
ارز دیجیتال چیست؟
ارزهای دیجیتال، یا همان ارزهای رمزنگاری شده، دارایی‌های دیجیتالی هستند که بر مبنای تکنولوژی بلاکچین ساخته شده‌اند. این ارزها بر خلاف ارزهای سنتی مانند دلار یا یورو، بدون وابستگی به بانک مرکزی یا دولت عمل می‌کنند. یکی از ویژگی‌های مهم ارزهای دیجیتال، برخورداری از رمزنگاری است که امنیت تراکنش‌ها را تضمین می‌کند. بیتکوین، اتریوم و بیشتر ارزهای دیجیتال دیگر، نمونه‌هایی از این نوع ارزها هستند. آنها در بورس‌های مختلف معامله می‌شوند و می‌توانند برای تبادل کالا یا خدمات، سرمایه‌گذاری یا حتی انجام تراکنش‌های مخفی استفاده شوند. ارزهای دیجیتال به دلیل ویژگی‌های خود، به عنوان یک الگوی نوین ارزیابی ارزش و انتقال ارزش در دنیای دیجیتال شناخته می‌شوند، اما همچنین با چالش‌هایی مانند نوسانات قیمت، امنیت و مسائل قانونی و مالی مواجه هستند.
تفاوت‌های ارز دیجیتال با ارز فیات
همانطور که گفتیم ارزهای دیجیتال و ارزهای فیات دو نوع متفاوت از ارز هستند و طبیعتا هر یک ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند. در ادامه این مطلب از صرافی ارز دیجیتال ساترکس به بررسی تفاوت ارز فیات با ارز دیجیتال می‌پردازیم.
تفاوت‌ها
| ویژگی | ارز دیجیتال | ارز فیات |
| پشتوانه | بر پایه فناوری بلاکچین و اعتماد متمرکز شده | بر پایه پشتوانه‌های مرکزی مانند طلا یا دولت |
| مرکزیت | دارای شبکه بلاکچین و بدون نقطه مرکزی قدرتمند | توسط دولت یا بانک مرکزی یک کشور کنترل می‌شود |
| شفافیت | تراکنش‌ها در شبکه بلاکچین قابل مشاهده هستند | اطلاعات معمولاً مخفی و شفاف نیستند |
| قدرت انتشار و کنترل | قدرت انتشار بر پایه توافق شبکه و کنترل غیرمتمرکز | قدرت انتشار و کنترل توسط دولت یا بانک مرکزی |
| پذیرش | پذیرش کمتر و در حال گسترش | در سطح بین‌المللی پذیرفته شده |
ارزش ارز فیات به چه عواملی وابسته است؟
ارزش پول فیات (یا ارزهای ملی) به عوامل مختلفی وابسته است که از جمله مهمترین آنها عبارتند از:
- سیاست‌های پولی
- وضعیت اقتصادی
- پیش‌بینی‌های بازار
- عوامل جهانی
- عرضه و تقاضا
- ریسک سیاسی و جنبش‌های جهانی
این عوامل به‌طور ترکیبی و پیچیده با یکدیگر تعامل می‌کنند و تعیین کننده ارزش هر ارز فیات هستند.
ارزش ارزهای دیجیتال به چه عواملی وابسته است؟
ارزش رمزارزها یا ارز دیجیتال همانند ارزهای فیات به عوامل مختلفی بستگی دارد که در این بخش از مقاله تفاوت ارز فیات با ارز دیجیتال به آن می‌پردازیم:
- میزان تقاضا و عرضه
- پذیرش بازار
- تحولات قانونی
- حوادث امنیتی
- فناوری و تکنولوژی
- تأثیرات بازارهای مالی
سخن پایانی
در این مقاله از صرافی ارز دیجیتال ساترکس، ارز فیات و ارزهای دیجیتال به عنوان دو فرم اصلی ارزها مورد بررسی قرار گرفتند. ارزهای فیات، همچون دلار یا یورو، از طرف دولت یا بانک مرکزی یک کشور صادر می‌شوند و به میزان قابل تنظیمی از طریق سیاست‌های مالی و پولی کنترل می‌شوند. در مقابل، ارزهای دیجیتال مانند بیتکوین، بدون واسطه مرکزی صادر می‌شوند و اعتماد و ارزش آنها توسط شبکه‌های رمزنگاری و تکنولوژی بلاکچین تضمین می‌شود. این تفاوت‌ها به این معناست که ارزهای فیات معمولاً قابل تنظیم هستند و از نظر حکومت‌ها قابل کنترل، در حالی که ارزهای دیجیتال از کنترل مرکزی مستقلند. با این حال، هر دو نوع ارز از نظر استفاده و تأثیراتشان در اقتصاد و معاملات جهانی اهمیت دارند و توسعه هر دو نوع ارز به‌عنوان یک سیستم مالی پایدار می‌تواند به تقویت اقتصادهای مختلف کمک کند.
